Osobowość jest jednym z kluczowych pojęć w psychologii, które weszło do języka potocznego. Nie raz słyszymy, że ktoś ma na przykład “silną osobowość”. Jednak co to oznacza? Czym tak dokładnie jest osobowość? Jak rozpoznać ją u siebie? I wreszcie – czy może być silna?
Co to jest osobowość?
Jeżeli zaczniemy się zastanawiać nad osobowością, odkryjemy, że możemy patrzeć na nią z perspektywy zewnętrznej i wewnętrznej. Przywołując na myśl naszego znajomego, przyjaciela, czy członka rodziny wiemy, że to właśnie on. Jesteśmy w stanie go rozpoznać, wyróżnić na tle pewnej zbiorowości – mamy pewność, że to ta osoba, a nie inna. Patrząc “od wewnątrz” dostrzegamy, że każdy z nas posiada pewne granice, które odróżniają nas od innych, że posiadamy korzenie, pewien rdzeń wokół którego, budujemy pojęcie własnego Ja.
Współczesna psychologia uważa, że jedną z najbardziej specyficznych własności teorii osobowości jest to, że spełnia ona funkcję teorii integrującej. Oznacza to, że dzięki zrozumieniu czym jest osobowość, łatwiej jest zrozumieć czym jest temperament, inteligencja, czy emocje. Każdy z wymienionych konstruktów jest w pewien sposób „pod wpływem” osobowości. Cały paradoks osobowości polega na tym, że jest tym, co należy do nas, ale nie tylko od nas zależy – ta własność nastręcza wielu trudności definicyjnych.
Możemy przyjąć, że osobowość rozumiana jest jako system cech psychologicznych wpływających na wzorce odczuwania, myślenia i zachowania, które są względnie trwałe i odróżniające daną jednostkę od innych.
Osobowość zatem nie ma charakteru wartościującego, a jedynie różnicujący. To znaczy, że nie ma “lepszych” i “gorszych” osobowości, a każdy z nas posiada unikalny wzorzec zachowań.
Temperament, charakter, osobowość
Osobowość, temperament i charakter to pojęcia, które opisują w jaki sposób dana jednostka odczuwania, myśli i reaguje na bodźce zewnętrzne. Są one ze sobą bardzo ściśle powiązane. Fakt ten sprawia, że ludzie często mylą osobowość z pozostałymi dwoma pojęciami. Czym więc się różnią?
Można powiedzieć, że temperament to nasze wyposażenie genetyczne. Charakteryzuje go określony poziom energii, dominujący nastrój oraz wrażliwość na stymulację. Jeszcze do niedawna sądzono, że z racji tego, iż jest to element biologiczny, genetyczny naszej osobowości nie podlega zmianom.
Profesor Jan Strelau wraz ze swoim zespołem, przeprowadził badania, z których wynika między innymi to, że cechy temperamentu w około 40 proc. są zdeterminowane genetycznie, dziedzicznie, a w 50-60 proc. – środowiskowo. Stwierdzono także, że w ciągu całego życia (szczególnie we wczesnym dzieciństwie) pod wpływem doświadczenia zmieniać się może ekspresja genów – jedne są tłumione, inne stają się aktywne. Podsumowując temperament jest względnie stały, ale przejawia się w zróżnicowanym zachowaniu i wpływa na kształtowanie się cech osobowości. U dziecka wpływ temperamentu jest bardzo silny, ale w procesie dorastania kształtują się postawy, wartości i stosunek do siebie i świata – czyli właśnie charakter człowieka.
Osobowość jest pojęciem najszerszym, a temperament i charakter stanowią jej istotną część. Jan Strelau pisze: “W ramach dużego kompleksu osobowości zawiera się: temperament, cechy klasyczne osobowościowe, wyższego stopnia adaptacja, czyli wartości i postawy, potem bardziej rozwinięte, znaczące Ja i wreszcie narracje, które powodują, że kształtuje się indywidualność. I to jest niepowtarzalna osobowość”.
Badanie osobowości
Z całą pewnością każdy z nas jest unikatowy, niepowtarzalny. Czy jesteśmy w stanie rozpoznać naszą osobowość? Jeżeli się nad tym zastanowimy, okaże się, że samopoznanie jest dużo trudniejsze aniżeli poznanie innych. To właśnie możliwość obserwacji innych sprawia, że łatwiej nam ich opisywać.
Kwestionariusze do badania osobowości dają okazję do uzyskania odpowiedzi na wiele pytań dotyczących nas samych. PERSO.IN®️ to profesjonalne narzędzie, które w rzetelny i przystępny sposób pozwala na poznanie swojej osobowości. Test powstał w oparciu o Model Wielkiej Piątki, który jest najlepiej ugruntowaną teorią osobowości. Dzięki badaniu PERSO.IN®️ poznasz obszary swojej osobowości, takie jak :
- People – Ludzie – dowiesz się jaką postawę utrzymujesz wobec innych;
- Experiences – Doświadczenia – zobaczysz jak bardzo jesteś otwarty na nowe doświadczenia;
- Responsibilities – Obowiązki – sprawdzisz jak istotne są dla Ciebie Twoje obowiązki;
- Stimulators – Stymulatory – odkryjesz jak dużo stymulacji potrzebujesz;
- Obstacles – Trudności – dowiesz się jaki wpływ mają na Ciebie napotykane trudności.
Wyniki mogą Cię zaskoczyć 🙂
Bibliografia:
Zawadzki, B., & Strelau, J. (2003). Trzy podstawowe typy czy cztery struktury temperamentu. Czasopismo Psychologiczne, 9(2).
Strelau, J. (2018). Temperament czyni różnicę. Newsweek Psychologia Extra 1/18.
Lawrence, P. A. (2002). Psychologia osobowości. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Autorstwo: Anita Worwa, pod redakcją psychologów Patrycji Borowskiej i Daniela Rydla