Wiarygodność naukowa kwestionariusza PERSO.IN®

Psychologia dysponuje wieloma narzędziami do badania osobowości. Czy wszystkie możemy stosować z takim samym powodzeniem? Co świadczy o tym, że dany kwestionariusz jest dobry i jak ma się to do PERSO.IN®?

Solidna podstawa teoretyczna

Dzięki niej wiemy czy narzędzie odnosi się do czegoś, co istnieje (np. osobowości) i opisuje to w sposób zgodny z rzeczywistością. Kwestionariusz badający poziom “wyimaginowalności” lub opisujący osobowość w kategoriach “jakiego rodzaju zwierzęciem jesteś” nie spełnia tego kryterium. Warto wspomnieć, że teorie, które pozwalają określić jakim typem jesteś są zwykle dużym uproszczeniem rzeczywistości. Są one niefalsyfikowalne, czyli stworzone podobnie jak horoskopy tak, by każdy opis pasował do każdego. W rzeczywistości bardzo rzadko można przydzielić człowieka tylko do jednego z typów.

Przy tworzeniu PERSO.IN® odnieśliśmy się do zweryfikowanego w badaniach naukowych modelu Wielkiej Piątki. Pozwala on poznać osobowość człowieka w pięciu różnych obszarach. Tylko dla tych głównych obszarów możliwych jest aż 243 różnych kombinacji wyników. Wszystkich możliwych kombinacji raportu jest więcej niż ludzi na ziemi.

Wybór modelu, który badany jest na całym świecie od ponad 30 lat zapewnia nie tylko solidną podstawę teoretyczną. Dostarcza nam to również tysiące informacji na temat innych obszarów życia człowieka (komunikacja, ścieżka kariery, motywacja etc.). Bez solidnej podstawy naukowej praktyczne zastosowanie wyników byłoby niemożliwe.

Trafność

Tarcza

Wskazuje nam ona jak dobrze test mierzy to, co chcemy zmierzyć. Czy na pewno jest to osobowość? A może coś innego? Dzięki niej wiemy również czy wnioski, które wyciągamy na podstawie wyników testowych są poprawne. Oczywiście im wyższa trafność, tym lepsze narzędzie.

Trafność kwestionariusza PERSO.IN® zweryfikowana została między innymi poprzez analizę różnic międzygrupowych pod kątem wykonywanego zawodu (strażacy lub artyści), a także płci.

Przeprowadzono również analizę porównawczą między PERSO.IN® a narzędziem adaptowanym przez Pracownię Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego – NEO-PI-R. Korelacje wskazują na silne (0.79-0.90) powiązanie między głównymi skalami obu kwestionariuszy.

Trafność czynnikową mierzono metodą głównych składowych z rotacją Varimax. Pierwsze pięć czynników miało wartości własne porównywalne do otrzymanych dla kwestionariusza NEO-PI-R: 6,85, 4,3, 3,53, 1,69 oraz 1,4. PERSO.IN® tłumaczy 59,2% wariancji (przy 56,6% dla NEO-PI-R). Pierwszy czynnik był odpowiedzialny za 22,8% wariancji, drugi – 14,3%, trzeci – 11,8%, czwarty – 5,6% oraz piąty – 4,7%.

"Przeprowadzone analizy wykazały trafność kwestionariusza PERSO.IN®. Stworzone narzędzie osiągnęło większą trafność wyrażoną procentem tłumaczonej wariancji niż NEO-PI-R."
Paweł Tempczyk
Paweł Tempczyk
psychometra, psycholog, trener

Rzetelność

Jest to miara statystyczna, która dotyczy precyzji pomiaru. Test rzetelny daje nam wyniki dokładne i powtarzalne. Niska rzetelność narzędzia powinna wzbudzać nieufność do otrzymanych wyników.

Rzetelność kwestionariusza PERSO.IN® można określić jako wysoką. Wskaźnik Alfa Cronbacha dla 5 skal wynosi:

  • 0,845 dla skali People
  • 0,853 dla skali Experiences
  • 0,87 dla skali Responsibilities
  • 0,872 dla skali Stimulators
  • 0,905 dla skali Obstacles

Alfa Cronbacha przyjmuje wartości od 0 do 1. Im większa wartość, tym większa rzetelność skali. Przyjmuje się, że wartości powyżej 0,7 są satysfakcjonujące. Przed wyborem narzędzia należy sprawdzić jego rzetelność. Zalecamy ostrożność jeśli nie można łatwo uzyskać tej informacji.

Miara

Normy

Normalizacja testu polega na przeprowadzeniu badań na szeroką skalę, aby pozyskać wyniki, które określają normę w społeczeństwie. Ustalenie aktualnych norm pozwala nam zinterpretować pojedynczy wynik i porównać go z danymi pochodzącymi od innych osób. Dzięki temu możemy powiedzieć cokolwiek na temat badanego.

W celu normalizacji przeprowadziliśmy badania na ogólnopolskiej próbie 1063 pełnoletnich osób. Badanych dobrano z zachowaniem odpowiednich kryteriów dla płci, wieku oraz wielkości miejsca zamieszkania. Badania przeprowadzone zostały za pomocą panelu Ariadna w dniach 23-28 maja 2018 roku.

Wersja testu dla osób w wieku 14-17 lat znormalizowana została na dodatkowej próbie 240 osób. Badanie to również zrealizowane zostało za pomocą panelu Ariadna w czerwcu 2019 roku.

Przy ocenie wiarygodności narzędzia warto zwrócić uwagę nie tylko na rozmiar próby badawczej, ale również czy została wybrana w sposób reprezentatywny (w szczególności dla płci i wieku). Jeśli badamy Polaków lub wykorzystujemy narzędzie w języku polskim, wówczas badania normalizacyjne powinny być przeprowadzone na próbie Polaków.

"Badanie zrealizowane na panelu Ariadna dla PERSO.IN® zostało przeprowadzone na ogólnopolskiej, losowo-kwotowej próbie osób od 18 lat wzwyż (N=1063), gdzie kwoty były dobrane wg reprezentacji w populacji dla płci, wieku i wielkości miejscowości zamieszkania. Zastosowana metodologia wielokrotnie dowiodła swojej trafności w zakresie generalizacji wyników na populację dorosłych Polaków. Panel Ariadna posiada certyfikat PJKPA (www.pkjpa.pl) w zakresie badań CAWI wydawany na podstawie audytu przez Organizację Firm Badania Opinii i Rynku (www.ofbor.pl)."
Tomasz Baran
dr Tomasz Baran
partner merytoryczny panelu Ariadna, adiunkt na Wydziale Psychologii UW