Zadbanie o siebie, o swój fizyczny i psychiczny komfort, wcale nie jest takie łatwe. Dlaczego? Bo każdego dnia otacza nas bieg życia, odbierający nam czas, który powinniśmy poświęcić swoim podstawowym potrzebom. Żyjemy w pędzie, nieustanny ruch i wysokie wymagania wobec współczesnego człowieka, sprawiają, że nieraz trudno jest nam zachować odpowiednią równowagę.
Czujemy, że powinniśmy się realizować, być zdrowi, wysportowani, piękni. Często dążymy do celu kosztem snu, własnej rodziny, relacji z bliskimi, albo rezygnujemy ze swoich pasji. A przecież wszyscy chcemy być szczęśliwi.
A jak być szczęśliwym człowiekiem? Nie ma tu prostej odpowiedzi. Według badaczy szczęście to pozytywny bilans życia, czyli przewaga pozytywnych emocji nad negatywnymi.
Jakkolwiek nie definiowalibyśmy szczęścia, pewne jest, że, powinniśmy zadbać o to, by czuć się dobrze, nie tylko fizycznie, ale na pewno też psychicznie. Warto więc poświęcić chwile czasu na zastanowieniem się nad swoimi odczuciami. Czy czuję się źle? W jaki sposób dbam o to, by poprawić swój komfort?
Co sprawia, że czujemy się źle?
Wyczerpanie psychicznie może mieć różne źródła. Zwykle oznacza jednak tak zwany brak zasobów. Zasoby to różne, psychiczne i fizyczne dobra, które gromadzimy przez całe życie. Zasobem mogą być pieniądze, mieszkanie, samochód, ale także rodzina, ukochana osoba, jak i również rzeczy zupełnie niematerialne – poczucie bezpieczeństwa, zdrowe więzi z bliskim, nasz stan zdrowia, wiedza, mechanizmy radzenia sobie z problemami.
Im mniej mamy potrzebnych nam zasobów, tym gorzej funkcjonujemy. Jednak nie u każdego liczba i jakość niezbędnych do życia dóbr jest taka sama. Zasoby realizują nasze potrzeby, u każdego z nas może to wyglądać w inny sposób. Istnieje jednak parę podstawowych potrzeb, które są wspólne nam wszystkim, takich jak np. potrzeba bezpieczeństwa czy akceptacji.
Już u niemowląt można zauważyć, jak ważne jest, aby dzieci były otaczane stabilną opieką i miłością. W dorosłości podobnie – to rodzina może pełnić funkcję takiego wsparcia, ale wiele osób rekompensuje sobie jej brak stabilną sytuacją finansową, pracą czy pasją, którą realizuje.
Badacze wykazali, że stabilne zasoby finansowe i posiadanie bliskich osób pozytywnie wpływało na sytuację i samopoczucie wśród studentów. Należy jednak pamiętać, że środki finansowe nie kupią nam szczęścia i dobrobytu. Według badań pieniądze wiążą się z lepszą kondycją psychiczną tylko do pewnego etapu. Kiedy przekraczamy określony próg bogactwa, związek ten przestaje istnieć.
Deficyty w dobrostanie psychicznym wiążą się zatem z nieumiejętnością, albo brakiem możliwości, utrzymania życiowej równowagi. Jedną z cech osobowości, która może mieć silny wpływ na brak takiej umiejętności i ma znaczenie dla naszego poczucia szczęścia, jest neurotyczność. Większa wrażliwość na trudności wiąże się z dużą ilością trudnych emocji, które odczuwamy w obciążających sytuacjach. Osoby o tej cesze częściej wpadają w przygnębienie, głębiej odczuwają smutek, są bardziej podatne na stres. Dlatego warto, aby neurotyk nauczył się radzić sobie z trudnościami. Tutaj sprawdzisz jak to zrobić. Podstawą dbania o własny dobrobyt jest wypracowanie odpowiednich zasobów i umiejętności, które zapewnią nam poczucie bezpieczeństwa.
Co sprawia, że czujemy się dobrze?
Zaczynając od naszej osobowości, po styl życia i otoczenie w jakim żyjemy. Na każdym z tych poziomów jest coś, co może sprawić, że łatwiej nam utrzymywać pozytywny dobrostan. Na dobre samopoczucie mogą mieć wpływ takie cechy naszej osobowości jak zapotrzebowanie na stymulację i nastawienie do obowiązków.
Pierwsza z nich wiąże się zwykle z pozytywnym stosunkiem do ludzi. Ekstrawertycy zwykle lepiej czują się w środowisku, w którym jest wiele bodźców, dlatego też łatwiej im odnaleźć się w dzisiejszym świecie. Przebywanie wśród wielu ludzi i bodźców, jest dla nich bardziej naturalne i komfortowe niż dla introwertyków, czyli osób mniej odpornych na stymulację.
Osoby sumienne z kolei nie mają zwykle problemu z realizowaniem swoich celów, a to właśnie posiadanie celu jest jednym z ważniejszych warunków dobrego samopoczucia. Cel czyni nasze działanie ukierunkowanym, nadaje mu sens. Posiadanie albo dążenie do czegoś, co może nadać naszemu życiu subiektywne, czy też obiektywne znaczenie (np. rodziny, hobby, pracy, miłości, rozwijanie się) ma nieocenioną wartość.
Ale nie tylko działanie jest ważne, nie tylko realizacja swoich marzeń. Liczą się także czysto biologiczne czynniki – odpowiednia ilość snu, zdrowe jedzenie, dobre fizyczne samopoczucie mają ogromne znaczenie dla naszej psychiki. Nie oznacza to, że lekarstwem na wszystko jest sałatka, osiem godzin snu i spacer w parku. Czasami niezbędne jest spotkanie z lekarzem, psychologiem, albo wsparcie bliskich osób. Nie powinniśmy lekceważyć naszego ciała i mózgu. Jak więc zadbać o swoje samopoczucie?
Zasady dobrego samopoczucia
Pozytywny bilans emocjonalny
Zadbaj o to, aby w twoim życiu były pozytywne emocje. Jeśli czujesz, że od dłuższego czasu nie masz na nic czasu i żyjesz w stresie, pozwól sobie na odpoczynek, albo zrób coś co sprawi ci dużą przyjemność. Kumulowanie się trudnych emocji może bardzo źle wpływać na nasze zdrowie psychiczne i fizyczne, a także przełożyć się na jakość naszej pracy, przez co będziemy musieli wykonywać ją dłużej, niż gdybyśmy byli wypoczęci.
Rób to, co kochasz
Jeśli praca, którą wykonujesz nie daje poczucia zaangażowania i celu, zadbaj o to, by w twoim życiu pojawiło się coś, co to zrekompensuje. Uprawianie sportu, malarstwo, podróże, pisanie, angażowanie się w projekty społeczne. Posiadanie zainteresowań i realizacja marzeń zajmuje często dużo czasu, ale jest go warta. Jednym ze wspanialszych uczuć, bezpośrednio związanych z odczuwaniem szczęścia jest tak zwane flow, które pojawia się, gdy wykonujemy jakąś przyjemną dla nas czynności i jesteśmy mocno w nią zaangażowani. Czas wtedy płynie inaczej, czujemy się zrelaksowani i radośni, nasze życie ma znaczenie.
Skontaktuj się z bliskimi
Według najdłuższych badań w psychologii, trwającego 75 lat eksperymentu, dotyczącego ludzkiego szczęścia, posiadanie bliskich ma niezwykle silny związek z dobrostanem psychicznym. Wpływa również na długość życia badanych. Osoby samotne statystycznie żyją krócej.
Częsty kontakt z ważnymi dla nas osobami ma niebagatelne znaczenie. Ciepło psychiczne i fizyczne towarzyszące kontaktom interpersonalnym pomaga utrzymać stabilność emocjonalną. Gdy czujemy, że mamy wsparcie, zawsze znajdziemy pomoc i kogoś komu możemy się zwierzyć, łatwiej jest nam przebrnąć przez nawet najtrudniejsze życiowe zmagania.
Dbaj o zdrowie
Tak jak pisaliśmy już wcześniej, zdrowie naszego ciała ma wpływ na zdrowie naszego umysłu. Odpoczynek, dobra kondycja i regularne badanie się pomagają utrzymać równowagę. Jeśli, mimo wszystkich wysiłków, nie masz energii, jesteś smutny, czujesz się źle, nie wahaj się prosić o pomoc lekarza albo psychologa. Jesteśmy tylko ludźmi, mamy prawo do słabości, mamy prawo do łez. Nie sposób czasami nieść wszystkiego na własnych barkach.
Poznaj siebie
Nie uciekaj od siebie. Postaraj się poznać siebie bliżej, polubić się. Bardzo ważne dla dobrego samopoczucia jest poczucie własnej wartości i własnej skuteczności. Rozwój osobisty i świadomość siebie można wypracowywać na wiele sposobów. Poznanie własnej osobowości pozwoli ci poznać twoje potrzeby. Jest to bardzo ważne, bo umożliwia postępowanie w zgodzie ze sobą. Pomocne mogą okazać się w tym nasz test osobowości, rozmowa z psychologiem, albo nauka uważności nakierowana na emocje i myśli.
Autentyczne szczęście
Psycholog Martin Seligman sądził, że aby wieść pełne życie powinno być ono przyjemne, a więc bogate w pozytywne emocje; dobre, czyli zaangażowane (życie w którym wykorzystujemy nasz potencjał),a także sensowne (dające nam poczucie, że to co robimy ma znaczenie, to jest na przykład pomaganie innym, realizowanie jakiś idei). Oprócz tego inni badacze uważają, że aby czuć się dobrze, należy brać pod uwagę naszą osobowość i potrzeby. Wynika z tego, że aby zadbać o siebie, należy poświęcić sobie chwilę uwagi każdego dnia i starać się być dla siebie dobrym.
Bibliografia:
Borzucka-Sitkiewicz, K. (2018). Promocja zasobów niezbędnych do utrzymania dobrostanu psychicznego. Chowanna, (51 (2)), 141-159.
Dębska, U., & Komorowska, K. (2007). Jakość życia w kontekście osobowościowych uwarunkowań i poczucia koherencji. Badania osób we wczesnej i średniej dorosłości. Psychologia Rozwojowa, 12(4).
Porczyńska-Ciszewska, A., & Magdalena Kraczla, M. (2017). Osobowość jako czynnik determinujący dobrostan psychiczny człowieka. Humanum. Międzynarodowe Studia Społeczno-Humanistyczne, (2 (25)), 101-117.
Waldinger, R. (2015). Co sprawia, że życie jest udane? Lekcje z najdłuższych badań nad szczęściem. TEDxBeaconStreet
Zawadzka, A., & Czarkowska, L. D. (2015). Wartości w działaniu jako droga do eudajmonistycznego dobrostanu w procesie coachingowym–model PERMA. Coaching Review, 1(7), 42-58.
Autorstwo: Alicja Kasprowicz, pod redakcją psychologów Patrycji Borowskiej i Daniela Rydla