Epidemia wirusa SARS-Cov-19 to wydarzenie, które wpłynęło na nas wszystkich. Musimy mierzyć się z trudnymi emocjami – lękiem, złością, poczuciem bezsilności. Stresujemy się zdrowiem swoim, naszych bliskich, tym, co przyniosą najbliższe dni czy miesiące. W jaki sposób radzimy sobie z tymi uczuciami i jaki ma to związek z naszą osobowością?
Style radzenia sobie ze stresem, czyli jak się poczuć lepiej
N. S. Endler i J. D. A. Parker wyodrębnili trzy style radzenia sobie ze stresem: skoncentrowany na zadaniu, skoncentrowany na emocjach, skoncentrowany na unikaniu. Styl skoncentrowany na zadaniu polega na podejmowaniu wysiłków zmierzających do rozwiązania problemu. Osoby takie charakteryzują się przede wszystkim skupieniem na zadaniu i planowaniem wyjścia z trudnego położenia.
W ramach stylu skoncentrowanego na emocjach osoby analizują swoje własne przeżycia, fantazjują, silnie wierzą w spełnienie własnych pragnień, czyli myślą życzeniowo.
Styl skoncentrowany unikaniu jest charakterystyczny dla osób, które w sytuacjach stresowych wykazują tendencję do wystrzegania się myślenia, przeżywania i doświadczania tej sytuacji. Styl ten może przybierać dwie formy:
- angażowanie się w czynności zastępcze, które pozwolą zapomnieć o sytuacji (jak gry komputerowe, używki czy objadanie się)
- poszukiwanie kontaktów towarzyskich.
Fantazjowanie czy realne działanie? Cechy osobowości a style radzenia sobie ze stresem
Badania pokazują, że to, jaki styl radzenia sobie ze stresem zastosujemy zależy w pewnym stopniu od cech osobowości. Jak mogą sobie radzić osoby, które mają poszczególne cechy?
Jeśli jesteś ekstrawertykiem…
Ekstrawertycy, czyli osoby towarzyskie, śmiałe, częściej przeżywają pozytywne emocje, dzięki czemu sytuacje trudne postrzegają jako wyzwanie. Mogą oni najbardziej cierpieć poprzez zamknięcie w domu na skutek swojej potrzeby kontaktów.
Jeśli charakteryzujesz się ekstrawersją najlepszy będzie dla Ciebie styl skoncentrowany na zadaniu. Ulgę przyniesie Ci skupienie się na tym, jakie działania możesz podjąć, by nieco wpłynąć na swoje trudne położenie. Pomocne dla Ciebie będzie również spędzenie czasu z innymi osobami. Epidemia to nie czas na spotkania, ale na szczęście internet oferuje nam mnóstwo możliwości kontaktu. Dlaczego by nie zrobić imprezy przez Skype? Ogranicza Cię tylko wyobraźnia. Swój poziom ekstrawersji możesz sprawdzić >>bezpłatnie tutaj <<.
Jeśli jesteś introwertykiem…
Introwertycy, cechujący się mniejszą potrzebą stymulacji niż ekstrawertycy częściej angażują się w unikowy styl radzenia sobie ze stresem. Pomocne dla Ciebie, introwertyku, będzie jeśli przestaniesz myśleć o problemie, ograniczysz bombardujące z każdej strony wiadomości i poświęcisz czas swoim zainteresowaniom. To jedyna okazja, kiedy możesz uratować świat oddając się przyjemnościom 😉
Jeśli nie jesteś pewny czy jesteś introwertykiem, wypełnij test z linku powyżej.
Jeśli jesteś osobą neurotyczną…
Osoby neurotyczne, czyli mające tendencję do przeżywania trudnych emocji i o większej wrażliwości na stres, preferują styl skoncentrowany na emocjach. W sytuacjach zagrażających skupiają się na sobie, przeżywanych napięciach i, by sobie z nimi poradzić, czasem oddają się fantazjom oraz skupiają na swoich marzeniach. W sytuacji pandemii neurotyczność pomoże Ci w lepszej ocenie zagrożenia i odpowiedzialnym zachowaniu. Jeśli jednak związane z tym emocje są dla Ciebie zbyt przytłaczające, skorzystaj z darmowego psychologicznego wsparcia oferowanego w sieci. Możesz poczytać również o tym jak oswoić swoją wrażliwość na trudności.
Jeśli jesteś osobą ugodową…
Duże natężenie ugodowości cechuje osoby empatyczne, które bez problemu potrafią wczuć się w sytuację drugiego człowieka. Jeśli jesteś taką osobą, działania, jakie możesz podjąć w czasie epidemii to np. zrobić zakupy starszym sąsiadom czy rodzinie. Tobie poprawi to samopoczucie, a dla nich będzie to nieoceniona pomoc.
Jeśli jesteś osobą otwartą na doświadczenia…
Jeśli cechujesz się otwartością na doświadczenia to zapewne lubisz zdobywać też nową wiedzę. W tej trudnej sytuacji w odzyskaniu spokoju na pewno pomoże Ci przeczytanie książki, na którą wcześniej nie było czasu czy zrobienie ciekawego, internetowego kursu i podniesienie swoich kompetencji. W przypadku, gdy bliżej Ci do przeciwległego krańca tej cechy i jesteś osobą przywiązaną do regularności i rutyny, staraj się dalej postępować według swoich przyzwyczajeń na tyle, na ile to możliwe. Przykładowo jeśli ćwiczyłeś na siłowni zawsze w środy wieczorem nie rezygnuj z tego rytuału, ale zorganizuj siłownię w domu.
Jeśli jesteś osobą sumienną…
Osoby sumienne, podobnie jak te otwarte na doświadczenie, na pewno poczują się lepiej dzięki nauce. Jeśli zaś jesteś bardziej spontaniczny i elastyczny, może to dobry moment, by podszkolić się w planowaniu i organizacji? Pamiętaj jedynie, że nic na siłę i zadbaj przede wszystkim o to, by czuć się dobrze w tej nowej rzeczywistości.
Niezależnie od cech osobowości czy stylu radzenia sobie ze stresem jaki zwykle preferujemy, pomocne będzie również wsparcie społeczne. Akceptacja i zrozumienie od bliskich osób działa jak bufor w trudnych wydarzeniach życiowych. Człowiek jest istotą społeczną, dlatego też doświadczane wsparcie doskonale wpływa na kondycję psychofizyczną.
Jak radzą sobie ze stresem bohaterzy epidemii, czyli pracownicy ochrony zdrowia?
W obecnej sytuacji pracownicy sektora medycznego, wykonujący bardzo odpowiedzialny zawód, są narażeni na stres jeszcze bardziej niż przed wybuchem epidemii. Polscy psychologowie zbadali opiekunów medycznych pod względem stresu i osobowości. Wyniki pokazały, że zadaniowy styl radzenia sobie ze stresem, polegający na koncentracji na stresorze i podejmowaniu działań mających na celu poradzenie sobie z nim, w przeciwieństwie do stylu skoncentrowanego na emocjach, gdzie dominuje martwienie się, chroni przed wypaleniem zawodowym. Niekorzystny dla medyków jest również styl unikający. Istotne w tej grupie jest otrzymywanie wsparcia społecznego, dającego poczucie bezpieczeństwa i bliskości.
Cechami sprzyjającymi wysokiemu poczuciu dokonań osobistych i niskiemu wyczerpaniu emocjonalnemu wśród opiekunów medycznych były: przyjazne nastawienie do ludzi, duża ilość kontaktów z innymi i, szczególnie, sumienne podejście do obowiązków. Ta ostatnia mówi o wytrwałości, dokładności, dobrej organizacji, samodyscyplinie, rzetelności, które przekładają się na skuteczność w pracy i chronią przed wypaleniem zawodowym.
Jak więc radzić sobie z obecną sytuacją? Pamiętajmy, by nie lekceważyć pandemii. Mamy pewien wpływ na rozprzestrzenianie się wirusa SARS-CoV-2, więc słuchajmy zaleceń i przestrzegajmy ich. Zachęcamy również do dawkowania sobie informacji przedstawianych w mediach związanych z koronawirusem oraz do korzystania z rzetelnych źródeł. Dbajmy o siebie i swoje ciało oraz korzystajmy ze wsparcia osób nam bliskich. Możemy koncentrować się na zadaniu, emocjach czy unikaniu – nie ma lepszych czy gorszych rozwiązań, jeśli pomaga ono Tobie w tej nieprzewidywalnej sytuacji.
Bibliografia
Siudem, A. (2008). “Style radzenia sobie ze stresem a wybrane cechy osobowości” Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio J, Paedagogia-Psychologia, 21, 29-38.
Tabala, K., Stecz, P., & Kocur, J. (2014). Profil osobowości, style radzenia sobie ze stresem a wypalenie zawodowe wśród szkolących się opiekunów medycznych. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 20(3).
Autorstwo: Ewelina Piotrowska, pod redakcją psychologów Patrycji Borowskiej i Daniela Rydla