Sama myśl o nadchodzącym nowym roku skłania nas do refleksji. Każdy zapewne zastanawiał się kiedyś, czy miniony rok przeżył w sposób dla niego odpowiedni, czy wypełnił wszystkie swoje cele i czy może zakończyć go z podniesioną głową.
Jeśli na przedstawione pytania odpowiedź brzmi: tak – to prawdopodobnie doszedłeś do wniosku, że pora podwyższyć poprzeczkę. Jeśli nie – to również czas najwyższy, aby wziąć się w garść i wprowadzić długo upragnione zmiany do swojego życia. Oba przypadki prowadzą jednak do tej samej konkluzji – czas na zmianę. Ale jak sprawić, by tym razem się nam udało? Jeśli chcesz dowiedzieć się na jakie rzeczy możesz wpłynąć, zapoznaj się z artykułem Co mogę, a czego zmienić nie mogę. Z niniejszego artykułu dowiesz się natomiast jakie są najczęstsze przyczyny niepowodzeń postanowień noworocznych i jakie kroki podjąć, żeby sobie z nimi poradzić.
Chcieć to móc! – czy aby na pewno?
Potrzeba samoaktualizacji jest naturalna i powszechna dla na wszystkich. Jej głównym celem jest trafne określenie takich celów, które są niezbędne dla naszego rozwoju. Jest to proces, dzięki któremu osoby mogą stać się np. lepszymi uczniami, nauczycielami, małżonkami, kierowcami czy spełniać się w jakiejkolwiek innej, wybranej dla siebie roli.
Innymi słowy jest to potrzeba zmiany, która zostaje wskrzeszona bez względu na kryjące się za nią przyczyny. Bo przecież każdy powód jest dobry, jeśli tylko może doprowadzić Cię do ujrzenia swojej lepszej wersji w nadchodzącym nowym roku, prawda? Rzeczywistość jest jednak nieco bardziej złożona i odmienna dla każdej osoby.
Nie każda zmiana, która przychodzi nam na myśl jest warta spełniania. Dodatkowo nie każdy człowiek będzie posiadał odpowiednie zasoby, aby nieustannie dążyć do rozwoju na wszystkich płaszczyznach życiowych. Czynnikiem osobowościowym bezpośrednio wpływającym na to zagadnienie jest stopień otwartości na nowe doświadczenia.
Osoby charakteryzujące się tą cechą są bardziej skłonne do poszukiwania niespotykanych opcji rozwoju oraz chętniej będą urzeczywistniły nowe pomysły. Z drugiej strony, osoby o przeciwnym biegunie, zwanym dystansem do doświadczeń, będą szczęśliwe bez nieustannej potrzeby wprowadzania zmian w życie.
Jednym z głównych powodów stojących za niedopełnieniem postanowień noworocznych jest ich nieodpowiednie wyznaczanie. Zjawisko to jest szczególnie powszechne w aktualnych czasach, w których nie brakuje ludziom okazji do porównania się z innymi osobami.
Telewizja, media społecznościowe i otaczające nas reklamy stopniowo wyręczają nas w kreowaniu naszych osobistych celów, do których powinniśmy dążyć. Fałszywa rzeczywistość, w której każdy ma idealną sylwetkę, gładką cerę i idealny związek jest standardem, który nikogo już nie dziwi.
Media społecznościowe przyczyniają się do postrzegania wielu naturalnych dla nas cech jako wad, tym samym budując kompleksy. Proces ten jest równie powszechny, co dostarczanie przez telewizje, trendy, sprzedawców czy influencerów rozwiązania na tak wykreowane w ludziach problemy. Jednakże czy rzeczywiście warto z nimi walczyć? W niektórych przypadkach, odpowiedź może brzmieć – warto. W innych natomiast lepiej jest skupić się na pracy nad swoimi mocnymi stronami i aspektami, do których mamy wrodzone predyspozycje. Postanowienia noworoczne nie muszą być walką z samym sobą, mogą bazować na naszych ukrytych potencjałach i prowadzić do ich rozwinięcia. Dlatego tak ważnym czynnikiem jest ich poznanie.
Dzięki ciężkiej pracy i wytrwałości większość z nas jest w stanie osiągnąć cele, które są powszechnie postrzegane jako wyznaczniki sukcesu. Tylko czy aby na pewno te pragnienia są rzeczywiście tymi, które chcesz spełnić?
Nie każdy rozumie własne potrzeby i pragnienia na tyle, żeby być w stanie to określić. Szczególnie w sytuacji, kiedy danej osobie codziennie przychodzi stanąć do walki ze sztabami marketingowców. Ich głównym zadaniem jest sprawić, żeby to właśnie cele proponowane przez nich osiągnąć – najlepiej za pomocą produktów danej marki. Proces ten przebiega za pomocą kreowania u ludzi potrzeb, które bez manipulacji reklamy nigdy by nie powstały.
W rzeczywistości nie każde ukazywane problemy są rzeczywiście naszymi oraz nie każde rozwiązania są tymi, które są w stanie pomóc. Nieświadome podążanie za zewnętrznymi celami często prowadzi do ich porzucenia ze względu na brak motywacji – a nawet ich osiągnięcie nie zawsze przynosi pożądane efekty. W rezultacie nieświadome osoby mogą odczuwać obniżony nastrój i samoocenę.
Dlaczego zmiana się nie udaje?
Niespełnione postanowienia noworoczne przede wszystkim wynikają z nierealistycznych oczekiwań. Głównymi błędami popełnianymi podczas próby osiągnięcia i utrzymania trwałej zmiany są błędne założenia co do łatwości i szybkości tego procesu. Ciężko jest też określić, co tak naprawdę można zyskać osiągając swoje cele.
W początkowych etapach decyzja o zmianie wiąże się ze zwiększeniem poczucia kontroli nad samym sobą. Zazwyczaj pierwsze rezultaty za włożony trud możemy zaobserwować dosyć szybko, co jedynie wzmaga naszą potrzebę dalszych osiągnięć oraz zawyża nasze oczekiwania. Jednakże wbrew przewidywaniom proces zmiany staje się coraz trudniejszy do utrzymania. Nieuchronnie zbliża się moment, w którym pomimo starań jednostka nie odnotowuje dalszych postępów.
Zależność tą obrazuje wykres krzywej uczenia, w którym pierwsze wyniki przychodzą dość szybko i w stosunkowo niedługim czasie. Wraz z zaawansowaniem potrzeba większej ilości czasu, aby poczynić postęp. Przykładem może być nauka języka, gdzie w początkowych etapach jednostka czyni ogromne postępy jedynie dzięki nauce słówek. Jednakże wraz z rozwojem, wymagana jest wyższa ekspertyza z zakresu gramatyki, wymowy, konstrukcji zdań czy poznania wyspecjalizowanego słownictwa. Im więcej potrafimy, tym więcej trudnych ścieżek rozwoju się przed nami otwiera.
Przełamanie takich barier wiąże się z chwilową poprawą poczucia własnej wartości, jednakże w obliczu niepowodzenia jednostka zazwyczaj czuje się dużo gorzej niż przed podjęciem danego postanowienia zmiany.
Aby poradzić sobie z porażką, dana osoba najczęściej szuka powodów, przez które nie udało jej się osiągnąć upragnionego celu. Zależnie od mechanizmu obronnego, możemy spotkać się z przeniesieniem odpowiedzialności na czynniki zewnętrzne lub inne atrybuty, które wyjaśniają tę porażkę.
Przykładowo, podstawowy błąd atrybucji sprawia, że dewaluujemy sukces innych przypisując go czynnikom zewnętrznym – “Osiągnął sukces, bo ma bogatych rodziców”. Z drugiej strony, w sytuacji kiedy to nam udaje się osiągnąć jakiś cel, postrzegamy to przez pryzmat naszych cech wewnętrznych – “Udało mi się, bo jestem wytrwały”.
Jednak w przypadku naszej porażki, ponownie dopatrujemy się jej w aspektach zewnętrznych – “Przestałem biegać, ponieważ nadeszła zima”. Dzięki czemu znacznie łatwiej jest nam znosić porażki – skoro nie są z naszej winy, oraz bardziej cieszymy się z sukcesów – ponieważ osiągnęliśmy je tylko dzięki naszej ciężkiej pracy.
W przypadku licznych niepowodzeń, znacznie ciężej jest jednak zidentyfikować ich realne przyczyny. Często wiążą się one z wyznaczeniem nierealistycznych celów, które były główną przyczyną niepowodzenia.
Brak zrozumienia powodów, przez które nie odnieśliśmy sukcesu oraz nieumiejętne wyciągnięcie z nich wniosku, prowadzi do stworzenia kolejnego postanowienia w tej samej formie lub w zmienionej – z zachowaniem błędnego wyznaczenia swojego celu.
Po nieudanej próbie uprawiania sportu przez dłuższy okres czasu możemy zmienić nasze postanowienie na przejście na dietę, które również ma niskie szanse powodzenia, jeśli prawdziwą przyczyną naszej nadwagi jest radzenie sobie ze stresem poprzez podjadanie.
W tym przykładzie rzeczywistym problemem, który trzeba rozwiązać jest wysoki stres, oraz forma radzenia sobie z nim. Doraźne próby radzenia sobie jedynie z jego skutkami mogą być niewystarczające do wprowadzenia trwałej zmiany, a nawet jeśli się to uda, nie będziemy usatysfakcjonowani z naszego osiągnięcia.
Podsumowanie
Owszem, możesz starać się zostać kim chcesz. Móc, nie oznacza natomiast, że musisz. Warto wziąć pod uwagę cenę, którą trzeba za to zapłacić i to, czy osiągnięcie wyznaczonego celu przyniesie nam taką nagrodę, jakiej byśmy od niego oczekiwali. Pewne rzeczy będą wymagały więcej włożonej pracy i wysiłku od innych. Twoje predyspozycje będą głównym czynnikiem, który wpływa na ten proces.
Dlatego istotnym jest poświęcenie czasu na wybór takiej drogi rozwoju, która w pełni wykorzystuje Twój potencjał. Skorzystanie z pomocy badania osobowości może być znakomitym pierwszym krokiem do osiągnięcia sukcesu. Lekkomyślne stawianie sobie zbyt wysokich wymagań, które są wbrew naszemu ja, będzie nieuchronnie prowadzić do porażek, które obniżają poczucie własnej wartości. Zamiast tego lepiej wyznaczyć sobie małe cele zgodne z własnymi cechami, a także zastanowić się nad swoją motywacją – dlaczego wyznaczam sobie takie właśnie cele, jaki jest ich prawdziwy powód, czy na pewno chcę to osiągnąć.
Bibliografia:
Maurer, R. (2009). One Small Step Can Change Your Life. Monday Call.
Polivy, J., Hermann, C. (2002). If at First You Don’t succeed – False Hopes of Self-Change. American Psychologist.
Prochaska O., DiClemente, C. Norcross, C. (1992). In Search of How People Change. American Psychologist.
Autorstwo: Sławomir Lipianin, pod redakcją psychologów Patrycji Borowskiej i Daniela Rydla