Dziś obchodzimy pyszne święto – Dzień Czekolady. Któż jej nie kocha? Ona nie pyta, a wszystko rozumie. Poprawia humor, kiedy jest to nam najbardziej potrzebne. Pobudza nawet zmysły, gdyż uważana jest za afrodyzjak.
Wielu z nas nie wyobraża sobie bez niej życia. Jej popularność potwierdzają statystyki. W 2016 roku statystyczny Polak zjadał około 6,3 kg wyrobów czekoladowych, czyli o 30% więcej niż w 2011 roku. Czy jedzenie czekolady przynosi jedynie korzyści?
Niestety czekolada ma również ciemną stronę – uzależnienie, otyłość czy cukrzyca. Jednymi z najpopularniejszych postanowień noworocznych obok “zacząć zdrowo się odżywiać” jest również “przestać jeść słodycze”. Obiecujemy sobie to również w Wielki Post i na wiosnę, by schudnąć do wakacji. Czy udało Ci się wytrwać w swoich planach? Dlaczego tak trudno powstrzymać się od czekolady?
Muskuły silnej woli
Zagadnienie silnej woli jest od lat obszarem zainteresowań psychologów. Jednym z najsłynniejszych jej badaczy jest Roy Baumaister, psycholog z Uniwersytetu Stanowego Florydy. Porównuje on strukturę i funkcję silnej woli do… mięśnia. Jej używanie obniża poziom cukru we krwi, a sama silna wola męczy się i potrzebuje odpoczynku.
Wnioski te wyciągnął on między innymi na podstawie swojego słynnego eksperymentu “ciastka i rzodkiewki”. Jedna grupa uczestników badania poczęstowana została rzodkiewkami i miała powstrzymywać się od zjedzenia słodyczy. Jednocześnie przyglądali się oni zazdrośnie drugiej grupie, która nie miała narzuconych takich ograniczeń i zajadała się pysznymi ciastkami. Następnie wszyscy uczestnicy dostali do wykonania geometryczną łamigłówkę, która w istocie była nierozwiązywalna. Osoby, które miały jeść jedynie rzodkiewki próbowały sobie poradzić z zadaniem ponad dwa razy krócej niż ci, którzy mogli do woli delektować się ciastkami. Oznacza to, że jesteśmy mniej wytrwali, kiedy wyczerpiemy siły swojego umysłu na powstrzymywanie się od czegoś.
Psychologiczne eksperymenty Baumeistera przyniosły jeszcze jeden ciekawy wniosek. Okazało się, że samokontrolę obniżyć może też podejmowanie licznych decyzji, np. w trakcie zakupów. Osoby badane zostały podzielone na dwie grupy: członków pierwszej z nich pytano o chęć kupna poszczególnych towarów np. marchewek lub motocykli, a osoby z drugiej grupy oceniały czy towary są np. ładne lub użyteczne, ale nie musiały o niczym decydować. Grupa, która musiała podejmować decyzje, szybciej poddawała się w kolejnym zadaniu zleconym przez eksperymentatorów.
Dlaczego warto się powstrzymywać?
Mimo, że samokontrola bywa męcząca to nie warto z niej rezygnować. I nie chodzi tu jedynie o kwestie zdrowotne!
Świadczą o tym wyniki jednego z najważniejszych badań w historii psychologii, autorstwa Waltera Mischela. Przeprowadził on eksperyment na dzieciach w wieku przedszkolnym, którym pokazał słodką piankę marshmallow i dał wybór: albo zjesz jedną teraz, albo poczekasz i dostaniesz dwie. Długofalowe analizy i wielokrotne powtórzenia testu marshmallow pokazały, że ci, którzy w dzieciństwie są w stanie opanować pokusę, w dorosłym życiu lepiej radzą sobie z emocjami i słabościami, rzadziej się rozwodzą, rzadziej zażywają kokainę, mają wyższą samoocenę. Okazało się, że umiejętność odraczania nagrody przewiduje sukces życiowy lepiej niż inteligencja.
Dlaczego u niektórych silna wola nie jest silna?
Co różni osoby, którym używanie silnej woli przychodzi z łatwością od tych, którzy muszą włożyć w to więcej wysiłku? Pewnie nie zdziwi was odpowiedź, że odpowiada za to osobowość. Jednym z obszarów osobowości jest neurotyczność, związana z tym, jak radzimy sobie z trudnościami. Jej elementem jest wymiar kontrola pragnień vs uległość wobec pokus, który określa, czy łatwo nam oprzeć się chęci na coś, czy mamy w tym obszarze pewną trudność. Chcesz wiedzieć jak to wygląda u Ciebie? Zamów Raport Osobisty i poznaj swój wynik.
Związek pomiędzy cechami osobowości, a otyłością potwierdzają badania prowadzone przez Kristine Elfhag i Lesley C. Morey. Osoby, które mają skłonność do “zajadania” trudnych emocji są wrażliwsze na stres, częściej odczuwają smutek i wpadają w gniew. Są one również bardziej impulsywne i nie jest im łatwo być zdyscyplinowanym.
Na co dzień mierzymy się z szeregiem różnych zachcianek. Kusi nas niezdrowe jedzenie, odpuszczanie obowiązków i oddanie się przyjemnościom, łamanie postanowień i danych sobie obietnic. Co zrobić, żeby jednak oprzeć się tytułowej czekoladzie i innym pokusom? Nie narzucać sobie zbyt wielu restrykcji, jednocześnie dać sobie czas, gdyż samokontrola wymaga treningu, dbać o wypracowanie nawyków, gdyż one oszczędzają pokłady silnej woli. Powodzenia!
Bibliografia
Baumeister, R. F., Bratslavsky, E., Muraven, M., & Tice, D. M. (1998). Ego depletion: Is the active self a limited resource? Journal of Personality and Social Psychology, 74(5), 1252–1265. doi:10.1037/0022-3514.74.5.1252
Mischel, W., & Ayduk, O. (2004). “Willpower in a cognitive-affective processing system: The dynamics of delay of gratification”. In R. F. Baumeister & K. D. Vohs (Eds.), Handbook of self-regulation: Research, Theory, and Applications (pp. 99-129). New York: Guilford.
Polska Agencja Prasowa „Światowy dzień czekolady w niedzielę” (2019) pobrano z: https://www.pap.pl/aktualnosci/news%2C480089%2Cswiatowy-dzien-czekolady-w-niedziele.html (02.03.2020)
Grzegorz Mączka “Co to jest neurotyzm” (2012) pobrano z: https://www.centrumdobrejterapii.pl/materialy/co-to-jest-neurotyzm-czym-charakteryzuje-sie-osoba-neurotyczna/ (02.03.2020)
Szymon Łucyk “Muskuły naszej woli, czyli o ćwiczeniu samokontroli” (2015) pobrano z: http://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news%2C403981%2Cmuskuly-naszej-woli-czyli-o-cwiczeniu-samokontroli.html (02.03.2020)
Milena Rachid-Chehab “Test Marshmallow. To, czy dziecko umie odroczyć nagrodę, wiele mówi o jego przyszłości” (2019) pobrano z: https://www.focus.pl/artykul/test-marshmallow-poczuj-ze-masz-kontrole?page=3 (04.03.2020)
Autorstwo: Ewelina Piotrowska, pod redakcją psychologów Patrycji Borowskiej i Daniela Rydla