3.2 Sposób pracy
Marcin KucWyniki badania wskazują na pracę doradcy zawodowego w placówkach i podmiotach, w których wymagana lub wskazana jest zarówno forma indywidualna, jak i grupowa. Forma zatrudnienia i zadania doradcy zawodowego szczególnie w szkołach lub placówkach pomocowych wymaga od doradców intensyfikacji procesu grupowego, który jest niejednokrotnie skorelowany z indywidualną pracą doradczą. Dobrze poprowadzony proces grupowy może wzmocnić wybory i decyzje edukacyjno-zawodowe.
doradca zawodowy, coach kryzysowy, terapeuta
Centrum Edukacyjno-Terapeutyczne (CET)
3.2.1 Miejsce pracy
Doradcy szkolni - doradcy mogą znaleźć zatrudnienie głównie w instytucjach i organizacjach, które związane są z obszarem edukacji i rynku pracy. Nie dziwi więc, że największy odsetek badanych pracuje w szkole (52%).
Małgorzata KazubskaAż 52 proc. badanych wskazało szkołę jako miejsce pracy, tym samym potwierdzając ogromny wpływ doradców zawodowych na inspirowanie wyborów edukacyjno-zawodowych młodych ludzi. Kontakt z doradcą zawodowym na etapie szkolnym pomaga dzieciom i młodzieży poszerzać wiedzę o zawodach, rozwijać kompetencje przydatne na rynku pracy i kształtować w sobie otwartość na zmiany, niezbędną w szybko zmieniających się czasach. Doradztwo edukacyjno-zawodowe w szkole jest ważnym etapem w przygotowywaniu polskich uczniów do funkcjonowania w gospodarce przyszłości.
Public Relations Specialist
Mapa Karier
3.2.2 Forma pracy
Dwojaka forma pracy - doradcy organizują i prowadzą zajęcia indywidualne oraz grupowe dla dzieci i młodzieży, a także osób dorosłych10. Wśród osób, które wzięły udział w badaniu, przeważają doradcy, którzy pracują obiema metodami. Co trzeci doradca pracuje jedynie grupowo lub indywidualnie. Osoby, które zaznaczyły jedynie pracę indywidualną w dalszej części badania pytane były tylko o nią (nie wyświetlały im się pytania dotyczące pracy grupowej). Analogicznie było z doradcami kariery pracującymi grupowo.
Formy pracy indywidualnej - najczęstszymi formami pracy indywidualnej wśród badanych były doradztwo i mentoring, opracowywanie indywidualnego planu działania oraz edukacja z zakresu rynku pracy. Warto zauważyć, że pozostałe formy pracy indywidualnej są wybierane przez ponad połowę badanych.
Formy pracy grupowej - zdecydowanie najczęściej wybieranymi formami są warsztaty i szkolenia (91,3%), nieco mniej doradców prowadzi zajęcia dydaktyczne (67,5%). Mniej niż połowa wykorzystuje prelekcje, wykłady i coaching grupowy. Najmniej popularna jest facylitacja (11,1%).
3.2.3 Tematyka
Doradcy wskazywali co najwyżej 5 obszarów tematycznych.
Temat: Samopoznanie - ponad połowa badanych wskazywała mocne i słabe strony oraz predyspozycje zawodowe jako poruszane tematy spotkań. Najrzadziej wskazywano proces rekrutacji i selekcji oraz przedsiębiorczość.
Magdalena KamienieckaW prowadzeniu zajęć z doradztwa zawodowego jest wiele ważnych tematów. W mojej ocenie warto częściej dyskutować na temat rynku pracy - wprowadzać zagadnienia pokazujące kontekst lokalny, ale także mechanizmy globalne - tak, by młodzi ludzie uczyli się budować plan rozwoju edukacyjno - zawodowego mając nakreśloną perspektywę. Zrozumienie przez młodą osobę kilku podstawowych mechanizmów funkcjonowania tzw. "rynku pracy", trendów, zmian wynikających ze zjawisk demograficznych, gospodarki 4.0 pozwala bardziej świadomie dokonywać wyborów dotyczących kształcenia. Zachęcam do stawiania młodym ludziom pytania: "Na jaki rynek pracy wkraczam?" i szukania razem z nimi odpowiedzi.
psycholog
Fundacja ZwrotNa
Tematyka a sposób pracy - postanowiliśmy przyjrzeć się temu, jaką tematykę poruszają doradcy ze względu na sposób pracy. Największe rozbieżności widać w zakresie zainteresowań, kompetencji, dokumentów aplikacyjnych i poznawania zawodów.
3.2.4 Doświadczenie
Praktykujący doradcy - 96,4% badanych doradców kariery w przeciągu ostatniego pół roku przeprowadziło minimum jedną konsultację indywidualną lub grupowe zajęcia doradcze. Oznacza to, że udało nam się dotrzeć do grupy czynnej zawodowo.
Weterani konsultacji - ponad połowa badanych przeprowadziła swoją pierwszą konsultację indywidualną co najmniej 5 lat temu. Co czwarty osoba badana samodzielnie przeprowadziła pierwszą konsultację indywidualną 1-2 lata temu. Prawdopodobnie wynika to ze zmiany prawa 11 i wprowadzenia do szkół przedmiotu doradztwo zawodowe.
Doświadczenie w konsultacjach indywidualnych - 22,8% badanych doradców jest na początku swojej drogi w konsultacjach indywidualnych - do tej pory przeprowadzili ich do 100 godzin. Podobnie liczebną grupę stanowią osoby, które zadeklarowały 101 - 500 godzin. Liczną grupę (15,9%) stanowiły także osoby, których doświadczenie w zakresie konsultacji indywidualnych przekracza 6000 godzin.
Marcin KucWynik badania wskazywać może na rosnącą liczbę doradców rozpoczynających swoją zawodową przygodę z tym obszarem. Głównie dzięki wprowadzanym przepisom prawnym MEN, a także rosnącej fali zainteresowania poszczególnych osób do uzyskania nowych kwalifikacji i rozpoczęcia nowego zawodu - doradcy zawodowego, który jest bardzo dynamicznym i interesującym obszarem.
Ilość konsultacji z pewnością jest również powiązana z formą prowadzonych zajęć - głównie są to zajęcia grupowe w placówkach i podmiotach, które obejmują przepisy MEN. Rośnie jednak świadomość społeczeństwa i potrzeba dostępu do indywidualnego doradztwa zawodowego - liczba ta z pewnością będzie się zmieniać.
doradca zawodowy, coach kryzysowy, terapeuta
Centrum Edukacyjno-Terapeutyczne (CET)
Doświadczenie w konsultacjach grupowych - 29,8% badanych deklaruje, że ma do 100 godzin doświadczenia w zajęciach grupowych związanych z tematyką kariery. Co czwarty z doradców przepracowała w ten sposób od 101 do 300 godzin. Doświadczeniem przekraczającym 1000 godzin może się pochwalić co piąty z nich (18.3%).
3.2.5 Mobilność
Praca w pobliżu - większość badanych doradców prowadzi zajęcia grupowe w miejscu zamieszkania i jego najbliższej okolicy. Prawie co czwarty z nich pracuje w miejscu zamieszkania i odległości, którą może pokonać w krótkim czasie.
3.2.6 Myślenie o pracy po pracy
Myślami w pracy - większość doradców kariery często (60,7%) myśli o swoich obowiązkach zawodowych po pracy.
Filip ZarębaPrzeprowadzone badania wskazują, że doradca wraca do zdarzeń/sytuacji, których doświadczył w ciągu dnia, emocji, które przeżywał w relacji z klientem. Wynik może być interpretowany jako wskaźnik obciążenia, z jakim spotyka się doradca podczas swojej pracy. Wydaje się być ważne, aby rozpatrywać wynik jako istotną informację biorąc pod uwagę higienę pracy doradców i pojawiającego się kłopotu z dbaniem o nią.
Wiemy o tym, że zawody, których obszarem działania jest praca z drugim człowiekiem są szczególnie narażone na wypalenie zawodowe – kłopot ten dotyczy również doradców zawodowych. To ważna informacja pozwalająca na objęcie refleksją możliwości zaplanowania i podjęcia działań wspierających doradców.
praktyk poradnictwa zawodowego, specjalista z zakresu aktywizacji zawodowej
prezes Stowarzyszenia Wielkopolskich Doradców Kariery WiDoK
Myślenie o pracy a sposób pracy - najczęściej o pracy po pracy myślą osoby pracujące grupowo - stanowią 75%. Dla porównania wśród osób pracujących indywidualnie częste myślenie o pracy zadeklarowało 50% badanych.
3.2.7 Doradztwo w innym języku
Polskojęzyczni doradcy - tylko 10% badanych prowadzi doradztwo w języku innym niż polski. Według danych GUS12 dotyczących szkolnictwa wyższego w roku akademickim 2018/2019 studia stacjonarne podjęło 68,1 tys. cudzoziemców (o 7,6% więcej niż w poprzednim roku akademickim). Dane te mogą wskazywać na rosnące zapotrzebowanie na usługi doradztwa prowadzone w języku obcym.
Dorota DerheldW wynikach badania zaskoczyło mnie, że mniej niż 10% doradców zawodowych prowadzi doradztwo w języku innym niż polski. Biorąc pod uwagę wzrost obcokrajowców w Polsce, w województwie pomorskim uważam, że zdecydowanie należałoby podnieść kompetencje posługiwania się językami obcymi przez doradców zawodowych.
Pracując w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej nr 2 w Gdyni obserwuję, że trafiają do nas na badania diagnostyczne uczniowie zagraniczni, niektórzy są w Polsce bardzo krótko i trudno jest nawiązać z nimi kontakt. Tym samym są oni pozbawieni dostępu do profesjonalnej usługi doradczej, ponieważ ani szkoły, ani poradnie nie dysponują tłumaczami. Uważam, że tę dostrzeżoną lukę trzeba jak najszybciej uzupełnić np. poprzez kursy językowe dla szkolnych i poradnianych doradców zawodowych.
pedagog, psycholog, doradca zawodowy
koordynator Gdyńskiej Sieci Doradców Zawodowych
3.2.8 Zrzeszenie w organizacji
Doradcy niezrzeszeni - trzech na dziesięciu doradców kariery jest zrzeszony w organizacjach. Zastanawiające jest czy to kwestia braku potrzeby przynależności do organizacji, trudności z dotarciem do nich, a może zbyt skomplikowane wymogi formalne.
3.2.9 Używanie testów psychometrycznych
Autorzy pragną podkreślić, że nie ma pewności w jaki sposób respondenci rozumieli pojęcie testu psychometrycznego.
Wykorzystanie testów standardem - 80% doradców korzysta z testów psychometrycznych.
Stosowanie odpowiednich metod i narzędzi diagnostycznych wydaje się być niezbędne w opracowywaniu diagnoz potencjału osobistego, predyspozycji zawodowych, potrzeb szkoleniowych, możliwości oraz barier rozwoju.
Lidia GolbaTesty psychometryczne są często używanym narzędziem w doradztwie zawodowym. Dostarczają pewnej porcji wiedzy na temat osoby przychodzącej po poradę. Dla młodzieży są one często interesujące, gdy mogą zobaczyć „co im wyszło”. Testy w praktyce szkolnej wymagają jednak czasu, którego jest wciąż za mało.
Chcę również przestrzec, co często zgłaszają mi uczniowie, przed stosowaniem przez nauczycieli pseudotestów lub pozostawiania uczniom testów bez omówienia. Pseudotesty bywają ciekawą rozrywką na uatrakcyjnienie lekcji, lecz w żadnym wypadku nie wolno ich traktować serio.
psycholog, szkolny doradca zawodowy
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, Departament Rynku Pracy (2018). Informacja o zawodzie. Doradca zawodowy (242304). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Technologii Eksploatacji. Pobrane z: http://www.infodoradca.edu.pl/pdf/242304_Doradca_zawodowy.pdf↩︎
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 16 sierpnia 2018 r. w sprawie doradztwa zawodowego, link.↩︎
Główny Urząd Statystyczny (2019). Szkolnictwo wyższe w roku akademickim 2018/2019 (wyniki wstępne).↩︎