Wszyscy od dziecka opisujemy inne osoby w swoich myślach lub werbalnie, na głos. Robimy to automatycznie, nie myślimy o tym, że przypisujemy komuś rozmaite cechy. Każdy z nas ma również ukryty sposób patrzenia na ludzkie cechy. Podświadomie lub świadomie przypisujemy innym różne etykiety.
Przykładowe myśli o osobach z najbliższego otoczenia to: „babcia jest taka życzliwa”, „odkąd pamiętam, sąsiad jest ciekawski”, „mój młodszy brat to ogromny leń”. Lubimy myśleć o innych, że są „jacyś”, lubimy określać ich przymiotnikami. Dodatkowo bardzo trudno przychodzi nam zmiana naszej opinii. Przeważnie musi się wydarzyć coś poważnego, abyśmy stwierdzili, że się myliliśmy oraz mieliśmy błędny osąd określonej osoby. Czy nasze oceny rzeczywiście oddają to, jacy są inni ludzie?
Czym są cechy człowieka?
Podczas życia poznajemy zarówno siebie, jak i innych. Zauważamy, że ludzie różnią się między sobą w zachowaniach, podejściu do siebie, pracy czy otaczającego nas świata.
Gdy chcemy drugiej osobie przypisać jakieś cechy, robimy to na podstawie zachowań, które uda nam się zaobserwować. Potocznie uważa się, że w ten sposób jesteśmy w stanie opisać cechy człowieka. Jednakże zachowania zależą nie tylko od intencji drugiej osoby, ale również od jej możliwości oraz kontekstu sytuacji. Często też będąc “na zewnątrz” ciężko jest rozpoznać prawdziwe myśli czy uczucia drugiego człowieka. Dlatego potoczne określenia innych mogą być błędne i nietrafnie opisywać ich cechy.
Psycholodzy mają na to inne rozwiązanie. Zgodny z językiem psychologii opis cech człowieka dotyczy zwykle 3 odrębnych pojęć: osobowości, charakteru i temperamentu.
Oczywiście w świecie nauki istnieje wiele teorii mówiących o tym, czym jest osobowość, temperament czy charakter. Niezależnie od wyboru teorii z dużą dozą pewności możemy powiedzieć, że temperament jest bazą osobowości, a charakter jej najbardziej zmienną częścią.
Osobowość człowieka
W najbardziej klasycznym ujęciu osobowość to sposób myślenia, zachowania, odczuwania oraz radzenia sobie z problemami, które odróżniają konkretnego człowieka od innych ludzi.
Osobowość jest także często określana jako sposób reagowania człowieka na otaczające go środowisko oraz sposób wchodzenia w interakcje z nim. Genetyczny aspekt osobowości określany jest jako temperament. Natomiast otoczenie, doświadczenia z okresu dzieciństwa, dorastania oraz inne kształtują ją ostatecznie. O cechach osobowości i o tym co z nich wynika piszemy na blogu, dlatego jeżeli chcesz pogłębić swoją wiedzę, warto go śledzić!
Charakter człowieka
Charakter jest popularną nazwą na opis zachowania człowieka. W naszym społeczeństwie nierzadko możemy usłyszeć zdania „on ma taki wredny charakter”, „wykazuje się wielką łagodnością charakteru”. I nie do końca jest to błędem.
Charakter określa rozwój i działanie moralne jednostki. To także swego rodzaju stosunek człowieka do norm społecznych i zachowań altruistycznych, a także sposoby reagowania uczuciowego na różnego rodzaju doświadczenia.
Charakter możemy także zdefiniować po prostu jako zespół cech wyróżniających dany przedmiot, osobę od innych tego samego rodzaju (np. “Kasia jest miła, życzliwa i empatyczna, a Asia jest spokojna, wstydliwa i nieśmiała”).
Temperament człowieka
Temperament stanowi biologiczną bazę cech człowieka. Jest on powiązany z emocjonalną naturą jak szybkość reakcji na bodźce czy siła pobudzenia. Rodzimy się z nim, więc towarzyszy nam od wczesnego dzieciństwa. Już jako niemowlęta różnimy się między sobą właśnie cechami temperamentu – jedni z nas mogli bardzo dużo płakać, być niecierpliwi, a inni mogli spokojne i cichutko czekać aż przyjdzie rodzic i ich nakarmi.
Temperament należy do zjawisk wysoce trwałych, aczkolwiek to nie oznacza, że nie można nad nim pracować i go udoskonalać. Podlega on zmianom zachodzącym pod wpływem dojrzewania i starzenia się oraz niektórych czynników środowiskowych.
Reasumując w skład cech człowieka wchodzą cechy osobowości, cechy charakteru oraz cechy temperamentu. Jest to niezwykle popularny i obszerny temat. Nic w tym dziwnego, przecież wielu z nas ma potrzebę lepszego zrozumienia siebie i innych ludzi. Jeżeli chcesz pogłębić wiedzę na temat różnic między tymi pojęciami – zajrzyj do tego artykułu. Liczę, że ten artykuł skłonił Cię do refleksji i jednocześnie wzbudził Twoją ciekawość wobec tego, jakie cechy ma każdy człowiek!
Bibliografia
Lickerman, A. (2011) Personality vs. Character. The key to discerning personality from character is time. Pobrane z: https://www.psychologytoday.com/us/blog/happiness-in-world/201104/personality-vs-character
Porczyńska-Ciszewska A. (2013) Cechy osobowości a doświadczanie szczęścia i poczucie sensu życia, Wydawnictwo Uniwersytety Śląskiego
Porczyńska-Ciszewska A., Kraczla M., (2017) Osobowość jako czynnik determinujący dobrostan psychiczny człowieka, Instytut Studiów Międzynarodowych i Edukacji HUMANUM 25(2) s. 101-117
Strelau J. (2020) Psychologia temperamentu, Warszawa, Wydawnictwo PWN
Autorstwo: Karolina Król, pod redakcją psychologów Patrycji Borowskiej i Daniela Rydla