Często zastanawiamy się nad tym, co sprawia, że spośród wielu osób akurat ta jedna szczególnie przyciągnęła naszą uwagę. Poszukiwanie odpowiedzi na pytanie na jakiej zasadzie dobieramy się w pary od lat jest tematem rozważań zarówno socjologów, filozofów, poetów, jak i wszystkich szukających miłości. Można spotkać się z dwiema odmiennymi hipotezami w tej sprawie – jedni uważają, że ludzie dobierają się na zasadzie przeciwieństw, a inni są zdania, że podobieństwa się przyciągają. A jak jest naprawdę?
Kogo wybieramy
W poszukiwaniu partnera życiowego zaobserwowano tendencję do wyboru osoby o cechach podobnych do własnych. Kwestia doboru małżonków od wieków podlega ścisłym regułom. Również obecnie badania potwierdzają, że zazwyczaj wybieramy partnerów z podobnej grupy społecznej – takich, jak my pod względem poziomu wykształcenia, pochodzenia, statusu ekonomicznego, poziomu życia, atrakcyjności wyglądu, przekonań religijnych, poglądów czy wieku.
W ostatnich dziesięcioleciach, odkąd kobiety mogą same decydować o wyborze partnera, uważa się, że wymogi kobiet w stosunku do potencjalnego partnera są wyższe niż w przypadku mężczyzn i to zarówno w związkach długoterminowych, jak i przelotnych.
Większość wykształconych i zamożnych pań nie wyobraża sobie, aby przyszły mąż miał niższy poziom edukacji i niższy dochód od nich, podczas gdy mężczyznom nie przeszkadza ani niższe wykształcenie, ani mniejsze zarobki kobiety. Ten wzorzec pokazuje, że kobiety oczekują od potencjalnego małżonka określonego statusu i zasobów. Jest to w dużym stopniu uwarunkowane biologicznie. Jednym z powodów bardziej selektywnego podejścia kobiet jest to, że więcej ryzykują, jeśli na ojca swoich dzieci wybiorą mężczyznę, który nie zapewni przyszłej rodzinie odpowiedniego poziomu życia i bezpieczeństwa.
Czy to oznacza, że panowie są mniej wybredni w doborze życiowej partnerki? Nie – oni również mają swoje wymogi. Są mniej skłonni do poślubienia mało atrakcyjnej kobiety albo wyższej czy starszej od nich.
Można zaobserwować, że zwykle wybieramy partnera spośród tej grupy ludzi, w której najczęściej przebywamy, czyli z bliskiego otoczenia. Warto jednak zaznaczyć, że obecnie, w czasach wirtualnego randkowania i wybierania partnerów przez aplikacje randkowe, nie jest to już jedyny sposób znajdowania partnera.
Podobieństwa czy przeciwieństwa
Rzecz jasna, od zasady podobieństwa, zdarzają się wyjątki, które mogłyby dowodzić przeciwnej tezy – że jednak to odmienność przyciąga. Czasem, wbrew tym powszechnym regułom, kobieta jest wyższa od mężczyzny lub lepiej wykształcona. Zdarza się, że jeśli uczucie jest silne, kobieta może nie zważać na status ekonomiczny partnera. Bywa i tak, że jeśli status potencjalnego partnera jest wysoki, kobiety idą na kompromis w kwestii intensywności romantycznych uczuć. Warto pamiętać, że dla każdej osoby inna jakość partnera może być szczególnie pożądana i to może zdecydować o wyborze.
Jak chodzi o osobowość, to pojawia się pogląd, że przeciwieństwa się przyciągają, ponieważ szukamy u partnera tych cech, których sami nie mamy w nadmiarze. Ta teoria zakłada, że ludzie dobierają się na zasadzie uzupełniania się nawzajem, gdyż to gwarantuje wzajemne zaspokajanie potrzeb, a co za tym idzie – satysfakcję ze związku. Na przykład dla osoby nieśmiałej może być atrakcyjny ktoś otwarty i odważny w sytuacjach społecznych. A osoba preferująca uporządkowane życie może zachwycić się kimś beztroskim i spontanicznym, bo wnosi to w jej życie coś nowego.
Jednak, w relacjach długoterminowych, z większym uznaniem spotyka się teoria podobieństwa (niż komplementarności) oparta na przekonaniu, iż osoby podobne do siebie tworzą bardziej stałe i szczęśliwe związki. W miarę upływu czasu trwania związku słabnie ekscytacja odmiennością partnera, która może stawać się coraz częściej przyczyną konfliktów. Dla przykładu – osoby mające potrzebę dużej aktywności mogą reagować niezadowoleniem na monotonię i niedostatek wrażeń, jeśli żyją z kimś preferującym przewidywalność i spokój, kto z kolei nie odnajduje się w dynamicznej i zmiennej rzeczywistości partnera.
Wiele zależy też od osobowości naszej i partnera. Więcej o tym jak osobowość wpływa na życie uczuciowe przeczytasz tutaj.
A więc – podobni czy różni?
Na etapie poznawania się i w początkowej fazie związku przeciwieństwo wydaje się atrakcyjne (partner ma cechy, których my nie mamy wystarczająco rozwiniętych lub mocnych), jednak w perspektywie długoterminowej, trwałości związku sprzyja podobieństwo osobowości. Zarówno w Polsce, jak i na świecie to właśnie niezgodność charakterów jest podawana jako najczęstsza przyczyna rozwodów.
Trzeba pamiętać, że poza zdroworozsądkową analizą dopasowania partnera, o naszej gotowości do zakochania się decyduje cały zestaw różnych czynników, takich jak nasze indywidualne upodobania, odpowiedni moment, nasz osobisty wzór miłości (czyli coś, co już w dzieciństwie zostało w nas ukształtowane jako przyciągające lub odpychające w zachowaniu, wyglądzie innych osób), a nawet zapach potencjalnego partnera lub partnerki. Jak to wyraził filozof Blaise Pascal: “Serce ma swoje racje, których rozum nie zna”.
Bibliografia:
- Fisher, H. (2005). Anatomia miłości. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.
- Jankowiak, B. (2007). Problematyka jakości i trwałości relacji partnerskich w teorii i badaniach. Przegląd Terapeutyczny 3.
- Małus, A. (2011). Cechy osobowościowe małżonków zgłaszających się na terapię małżeńską. Psychoterapia, 4 (159), s. 17-30.
- Paprzycka, E., Mianowska, E., Izdebski, Z. (2014). Jak dobieramy się w pary? Płeć biologiczna i płeć społeczno-kulturowa a preferowane cechy partnera. Dyskursy Młodych Andragogów 15, s. 329-345.
- Rawicka, I., Rzepa, T. (2017). Cechy temperamentalne a satysfakcja ze związku. Polskie Forum Psychologiczne, 22 (4), s. 623-635.
- Saad, G. (2014). How do we choose our mates. Pobrano z: https://www.psychologytoday.com/intl/blog/homo-consumericus/201404/how-do-we-choose-our-mates
- Shpancer, N. (2014). Laws of Attraction: How Do We Select a Life Partner? Pobrano z: https://www.psychologytoday.com/us/blog/insight-therapy/201412/laws-attraction-how-do-we-select-life-partner
- Wróblewska-Skrzek, J., (2017). Architektura randki a kryzys matrymonialny. Dyskursy Młodych Andragogów 18, s.389-402.
Autorstwo: Anna Battek, pod redakcją psychologów Patrycji Borowskiej i Daniela Rydla